Öz

Amaç: Aile sağlığı merkezleri, sağlık sisteminin önemli bir parçasıdır. Özellikle koruyucu ve birinci basamak hizmetlerin sunumu hususunda hayati önem taşımaktadır. Gelişen dünyada, bu hizmetlerin dijitalleşerek sunulması kaçınılmazdır. Aile sağlığı merkezlerine ait süreçlerin dijitalleşmesinin hizmetin kalitesi ve sürdürülebilirliğine pozitif katkı sağlayacağı yadsınamaz bir gerçektir. Ancak, bu sağlık kurumlarının dijitalleşmesini etkileyen birçok faktör vardır. Bu çalışmada aile sağlığı merkezlerinin dijitalleşmesini etkileyen faktörlerin ağırlıklandırılması ve öncelikli stratejilerin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Yöntem: Aile sağlığı merkezlerinin dijitalleşme sürecini etkileyen faktörler; finansal kaygılar, veri güvenliği endişeleri, altyapı yetersizliği, yasal süreçler, politika desteği ve dijitalleşmenin sosyal kabulüdür. Bu faktörler makine öğrenmesi tabanlı Pisagor Bulanık DEMATEL (The Decision Making Trial and Evaluation Laboratory) yöntemi ile ağırlıklandırılmıştır.

Bulgular: Sonuçlar, aile sağlığı merkezlerinin dijitalleşmesini etkileyen en önemli faktörün finansal kaygılar olduğunu göstermektedir (w: 0,181). Dijitalleşmenin sosyal kabulü (w: 0,160) ve veri güvenliğine yönelik kaygılar (w: 0,159) bu merkezlerin dijitalleşmesini etkileyen diğer önemli hususlar olarak bulunmuştur.

Sonuç: Bu çalışmanın, aile sağlığı merkezlerinin dijitalleşmesi hususunda literatüre önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışmanın en büyük kısıtı, aile sağlığı merkezleri özelinde gerçekleştirilmesidir. Gelecek çalışmalar, ikinci ve üçüncü basamakta hizmet veren kurumlar için gerçekleştirilebilir.

Anahtar Kelimeler: Aile hekimliği, Dijital teknoloji, Sağlık hizmetleri yönetimi

Telif hakkı ve lisans

Telif Hakkı © 2024 Yazar(lar). Açık erişimli bu makale, orijinal çalışmaya uygun şekilde atıfta bulunulması koşuluyla, herhangi bir ortamda veya formatta sınırsız kullanım, dağıtım ve çoğaltmaya izin veren Creative Commons Attribution License (CC BY) altında dağıtılmıştır.

Nasıl atıf yapılır

1.
Demir Uslu Y, Aygün S, Altun U, Gökalp Y, Eti S, Demirci Aksoy A. Aile Sağlığı Merkezlerinin Dijitalleştirilmesine Yönelik Öncelikli Stratejilerin Makine Öğrenmesi Tabanlı Yaklaşımla Belirlenmesi. Turk J Fam Pract. 2024;28(3):75-85. https://doi.org/10.54308/tahd.2024.07088

Referanslar

  1. Plugmann J, Plugmann P. Digitalization from the Patients’ Perspective. In: Glauner P, Plugmann P, Lerzynski G, editors. Digitalization in Healthcare. Future of Business and Finance. Springer, Cham; 2021: 43-50.
  2. Leväsluoto J, Kohl J, Sigfrids A, Pihlajamäki J, Martikainen J. Digitalization as an engine for change? Building a vision pathway towards a sustainable health care system by using the mlp and health economic decision modelling. Sustainability. 2021;13(23):13007.
  3. Gjellebæk C, Svensson A, Bjørkquist C, Fladeby N, Grundén K. Management challenges for future digitalization of healthcare services. Futures. 2020;124:102636.
  4. Gavrilov G, Simov O, Trajkovik V. Analysis of digitalization in healthcare: case study. In Dimitrova V, Dimitrovski I, editors. ICT Innovations 2020. Machine Learning and Applications. ICT Innovations 2020. Communications in Computer and Information Science. Cham: Springer International Publishing; 2020: 202-16.
  5. Glauner P, Plugmann P, Lerzynski G. Digitalization in healthcare. Springer, Cham; 2021.
  6. Chen M, Esmaeilzadeh P. Adoption and use of various health information exchange methods for sending inside health information in US hospitals. Int J Med Inform 2023;177:105156.
  7. Sreejith R, Senthil S. Smart Contract Authentication assisted GraphMap-Based HL7 FHIR architecture for interoperable e-healthcare system. Heliyon. 2023;9(4):e15180.
  8. Chandramohan A, Krothapalli V, Augustin A, et al. Teleradiology and technology innovations in radiology: status in India and its role in increasing access to primary health care. Lancet Reg Health Southeast Asia. 2023;23:100195.
  9. Ondogan AG, Sargin M, Canoz K. Use of electronic medical records in the digital healthcare system and its role in communication and medical information sharing among healthcare professionals. Inform Med Unlocked. 2023;42:101373.
  10. Bozdoğan C. Türkiye’deki özel hastanelerin dijitalleşmesi ve akreditasyon sürecine ilişkin hastane yöneticilerinin görüşleri. Int J Arts Soc Sci. 2022;5(9):149-66.
  11. Wong BKM, Vengusamy S, Bastrygina T. Healthcare digital transformation through the adoption of artificial intelligence. In: Artificial Intelligence, big data, blockchain and 5G for the digital transformation of the healthcare industry. Academic Press; 2024: 87-110.
  12. Härkönen H, Lakoma S, Verho A, et al. Impact of digital services on healthcare and social welfare: An umbrella review. Int J Nurs Stud. 2024;152:104692.
  13. Xu C, Jin L. Effects of government digitalization on firm investment efficiency: Evidence from China. Int Rev Econ Finance. 2024;92:819-934.
  14. Nohl-Deryk P, Brinkmann JK, Gerlach FM, Schreyögg J, Achelrod D. Barriers to digitalisation of healthcare in Germany: a survey of experts. Gesundheitswesen. 2018;80(11):939-45.
  15. Lu WC, Tsai IC, Wang KC, et al. Innovation resistance and resource allocation strategy of medical information digitalization. Sustainability. 2021;13(14):7888.
  16. Numair T, Harrell DT, Huy NT, et al. Barriers to the digitization of health information: a qualitative and quantitative study in Kenya and Lao PDR using a cloud-based maternal and child registration system. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(12):6196.
  17. Jarva E, Oikarinen A, Andersson J, Tomietto M, Kääriäinen M, Mikkonen K. Healthcare professionals’ digital health competence and its core factors; development and psychometric testing of two instruments. Int J Med Inform. 2023;171:104995.
  18. Zhang L, Liu Z, Mo K, et al. Technological advances in out-of-hospital care: Digital solutions, Asia Pacific experiences, and inherent challenges. Informatics Health. 2024;1(1):9-15.
  19. Arfi WB, Nasr IB, Khvatova T, Zaied YB. Understanding acceptance of eHealthcare by IoT natives and IoT immigrants: An integrated model of UTAUT, perceived risk, and financial cost. Technol Forecast Soc Change. 2021;163:120437.
  20. Karakuş K, Yeşilyurt B, Gür Ş, Eren T. Sağlık 4.0’ın benimsenmesinin önündeki engellerin AHP ve AAS yöntemleri ile değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv Sos Bilimler Derg. 2022;19(1):363-75.
  21. Isakari M, Sanchez A, Conic R, et al. Benefits and Challenges of Transitioning Occupational Health to an Enterprise Electronic Health Record. J Occup Environ Med. 2023;65(7):615-20.
  22. Queiroz C, Guerreiro C, Oliveira-Santos M, Ferreira D, Fontes-Carvalho R, Ladeiras-Lopes R. Digital health and cardiovascular healthcare professionals in Portugal: Current status, expectations and barriers to implementation. Rev Port Cardiol. 2024;43(8):459-67.
  23. Cannavacciuolo L, Capaldo G, Ponsiglione C. Digital innovation and organizational changes in the healthcare sector: multiple case studies of telemedicine project implementation. Technovation. 2023;120:102550.
  24. Fernandes FA, Chaltikyan GV. Analysis of legal and regulatory frameworks in digital health: a comparison of guidelines and approaches in the European Union and United States. J Int Soc Telemed eHealth. 2020;8:e11.
  25. Raimo N, De Turi I, Albergo F, Vitolla F. The drivers of the digital transformation in the healthcare industry: An empirical analysis in Italian hospitals. Technovation. 2023;121:102558.
  26. Dal Mas F, Massaro M, Rippa P, Secundo G. The challenges of digital transformation in healthcare: An interdisciplinary literature review, framework, and future research agenda. Technovation. 2023;123:102716.
  27. Dionisio M, de Souza Junior SJ, Paula F, Pellanda PC. The role of digital transformation in improving the efficacy of healthcare: A systematic review. J High Technol Manag Res. 2023;34(1):100442.
  28. Abi Saad E, Tremblay N, Agogué M. A multi-level perspective on innovation intermediaries: The case of the diffusion of digital technologies in healthcare. Technovation. 2024;129:102899.
  29. Leporatti L, Montefiori M. Complex role of individual digital skills and eHealth policies in shaping health policy. Socio-Econ Plan Sci. 2024;93:101897.
  30. Wang T, Giunti G, Melles M, Goossens R. Digital patient experience: umbrella systematic review. J Med Internet Res. 2022;24(8):e37952.
  31. Paul M, Maglaras L, Ferrag MA, Almomani I. Digitization of healthcare sector: A study on privacy and security concerns. ICT Express. 2023;9(4):571-88.
  32. Wamema J, Alunyu A, Amiyo M, Nabukenya J. Enterprise architecture requirements for standardising digital health in Uganda’s health system. Health Policy Technol. 2023;12(4):100805.
  33. Al Dahdah M, Mishra RK. Digital health for all: The turn to digitized healthcare in India. Soc Sci Med. 2023;319:114968.
  34. Bamel U, Talwar S, Pereira V, Corazza L, Dhir A. Disruptive digital innovations in healthcare: Knowing the past and anticipating the future. Technovation. 2023;125:102785.