Öz

Amaç: Ruhsal sorunlar toplumda en çok görülen kronik hastalıklar arasındadır. Sağlık personelinin ruhsal hastalıklara yönelik bilgi ve tutumu bu hastalıkların tedavisinde önemli yere sahiptir. Bu çalışmanın amacı, birinci basamak sağlık hizmetlerinin ruh sağlığı hizmetlerine entegre edilmesinde önemli bir rol üstlenen aile hekimleri ve aile sağlığı çalışanları arasında ruh sağlığı okuryazarlığı, ruh sağlığına yönelik tutumlar ve ruh hastalıklarına ilişkin inançları değerlendirmektir.

Yöntem: Bu analitik ve kesitsel araştırmada, 636 birinci basamak sağlık personeli ile çalışılmıştır. Veriler, “Kişisel Özellikler Formu,” “Ruh Sağlığı Okuryazarlığı Ölçeği,” “Ruh Hastalıklarına Yönelik İnançlar Ölçeği” ve “Ruhsal Sorunlu Bireylere Yönelik Toplum Tutumları Ölçeği” bölümden oluşan bir anket formu ile toplanmıştır. Anket formları, katılımcıların iş adreslerine posta yolu dağıtılmış ve aynı şekilde yeniden toplanmıştır. Ölçek verilerinin normal dağılım göstermemesi nedeniyle karşılaştırmalar için Mann-Whitney U ve Kruskall-Wallis testleri kullanılmıştır. Ölçekler arasındaki ilişkiler ise Pearson korelasyon analizi ile incelenmiştir.

Bulgular: Ruh Sağlığı Okuryazarlığı Ölçeği için ortanca değer 16±3,92, Ruh Hastalıklarına Yönelik İnançlar Ölçeği için 47±15,41 ve Ruhsal Sorunlu Bireylere Yönelik Toplum Tutumları Ölçeği için 51±8,66 olarak bulunmuştur. Ruh sağlığı okuryazarlığı ölçek puanı ile ruhsal hastalıklara yönelik inançlar ölçeği alt boyutlardan tehlike (r=-0,07 p<0,05) ve utanç (r=-0,10 p<0,05) arasında negatif yönde güçlü ilişki tespit edilmiştir. Ruh sağlığı okuryazarlığı ölçek puanı ile Ruhsal Sorunlu Bireylere Yönelik Toplum Tutumları Ölçek puanı (r=0,20 p<0,01) ve iyi niyet (r=0,15 p<0,01) ölçek puanı arasında pozitif güçlü bir ilişki tespit edilmiştir. Ruhsal hastalıklara yönelik olumsuz inançları temsil eden RSOY-2 ile Ruhsal Hastalıklara Yönelik İnançlar Ölçeğinin Utanç alt boyutu arasında güçlü negatif bir ilişki bulunmuştur (r=-0,113, p<0,01).

Sonuç: Bu araştırma, birinci basamakta sağlık hizmeti sunucularının ruh sağlığı okuryazarlığının ortalamanın üzerinde olduğunu, ruhsal hastalıklara yönelik olumsuz tutum ve inanç düzeyinin ortalama düzeyde olduğunu ortaya çıkarmıştır. Olumsuz tutum ve inanç konusunda daha derinlemesine araştırmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Birinci basamak, Ruh sağlığı, Okuryazarlık, Tutum, İnançlar

Telif hakkı ve lisans

Telif Hakkı © 2024 Yazar(lar). Açık erişimli bu makale, orijinal çalışmaya uygun şekilde atıfta bulunulması koşuluyla, herhangi bir ortamda veya formatta sınırsız kullanım, dağıtım ve çoğaltmaya izin veren Creative Commons Attribution License (CC BY) altında dağıtılmıştır.

Nasıl atıf yapılır

1.
Güden E, Borlu A, Olguner Eker Ö, Özsoy S, Baykan Z, Durmuş Sarıkahya S. Birinci Basamak Sağlık Hizmet Sunucuları Arasında Ruh Sağlığı Okuryazarlığı, Ruh Sağlığına Yönelik Tutumlar ve Ruh Hastalıklarına İlişkin İnançların Değerlendirilmesi. Turk J Fam Pract. 2024;28(4):121-132. https://doi.org/10.54308/tahd.2024.42204

Referanslar

  1. GBD 2019 Mental Disorders Collaborators . Global, regional, and national burden of 12 mental disorders in 204 countries and territories, 1990-2019: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet Psychiatry. 2022;9(2):137-50.
  2. World Health Organization (WHO). World mental health report: Transforming mental health for all. https://www.who.int/publications/i/item/9789240049338 adresinden 18/12/2023 tarihinde erişilmiştir.
  3. Patel V, Saxena S, Lund C, et al. The Lancet Commission on global mental health and sustainable development. Lancet. 2018;392(10157):1553-98.
  4. T.C. Resmi Gazete. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği. 25 Ocak 2013, Sayı: 28539. https://www.mevzuat.gov.tr/ adresinden 16/12/2023 tarihinde erişilmiştir.
  5. Mittal D, Corrigan P, Sherman MD, et al. Healthcare providers’ attitudes toward persons with schizophrenia. Psychiatr Rehabil J. 2014;37(4):297-303.
  6. World Health Organization (WHO). Prevention of mental disorders: Effective interventions and policy options: Summary report. https://www.who.int/publications/i/item/924159215X adresinden 16/12/2023 tarihinde erişilmiştir.
  7. Jung H, von Sternberg K, Davis K. Expanding a measure of mental health literacy: Development and validation of a multicomponent mental health literacy measure. Psychiatry Res. 2016;243:278-86.
  8. Göktaş S, Işıklı B, Önsüz MF, Yenilmez Ç, Metintaş S. Ruh Sağlığı Okuryazarlığı Ölçeği’nin (Rsoy Ölçeği) Türkçe Geçerlilik ve Güvenilirliğinin Değerlendirilmesi. Konuralp Medical Journal. 2019;11(3):424-31.
  9. Hirai M, Clum GA. Development, reliability, and validity of the beliefs toward mental illness scale. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment. 2000;22:221-36.
  10. Bilge A, Çam MO. Validity and reliability of beliefs towards Mental Illness Scale. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2008;9(2):91-6.
  11. Taylor SM, Dear MJ. Scaling community attitudes toward the mentally ill. Schizophr Bull. 1981;7(2):225-40.
  12. Bağ B, Ekinci M. Examining of Scale of the Community Attitudes towards the mentally ill in Turkish sample. Electronic Journal of Social Sciences. 2006;5(15):63-83.
  13. Bayram N. Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Amos uygulamaları. Ankara: Ezgi Kitabevi; 2010:30-57.
  14. Kılıç C. Erişkinlerle ilgili sonuçlar. Türkiye Ruh Sağlığı Profili: Ana rapor. Erol N, Kılıç C, Ulusoy M, Keçeci M, Şimşek Z, editors. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları; 1998.
  15. Hao Y, Wu Q, Luo X, et al. Mental Health Literacy of Non-mental Health Nurses: A Mental Health Survey in Four General Hospitals in Hunan Province, China. Front Psychiatry. 2020;11:507969.
  16. Elyamani R, Hammoud H. Mental Health Literacy of Healthcare Providers in Arab Gulf Countries: A Systematic Review. J Prim Care Community Health. 2020;11:2150132720972271.
  17. Dalky HF, Abu-Hassan HH, Dalky AF, Al-Delaimy W. Assessment of Mental Health Stigma Components of Mental Health Knowledge, Attitudes and Behaviors Among Jordanian Healthcare Providers. Community Ment Health J. 2020;56(3):524-31.
  18. Guo S, Xiong J, Liu F, Su Y. Mental Health Literacy Levels of Medical Staff in China: An Assessment Based on a Meta-Analysis. Front Psychiatry. 2021;12:683832.
  19. Marangu E, Mansouri F, Sands N, et al. Assessing mental health literacy of primary health care workers in Kenya: A cross-sectional survey. Int J Ment Health Syst. 2021;15(1):55.
  20. Korhonen J, Axelin A, Stein DJ, et al. Mental health literacy among primary healthcare workers in South Africa and Zambia. Brain Behav. 2022;12(12):e2807.
  21. Gopalkrishnan N. Cultural Diversity and Mental Health: Considerations for Policy and Practice. Front Public Health. 2018;6:179.
  22. Öztas B, Aydogan A. Assessment of mental health literacy of health professionals. Journal of Psychiatric Nursing. 2021;12(3):198-204.
  23. Kotera Y, Jackson JE, Kirkman A, et al. Comparing the Mental Health of Healthcare Students: Mental Health Shame and Self-compassion in Counselling, Occupational Therapy, Nursing and Social Work Students. Int J Ment Health Addict. 2024;22:2787-804.
  24. Vistorte AOR, Ribeiro WS, Jaen D, Jorge MR, Evans-Lacko S, Mari JDJ. Stigmatizing attitudes of primary care professionals towards people with mental disorders: A systematic review. Int J Psychiatry Med. 2018;53(4):317-38.
  25. Lam TP, Lam KF, Lam EW, Ku YS. Attitudes of primary care physicians towards patients with mental illness in Hong Kong. Asia Pac Psychiatry. 2013;5(1):E19-28.
  26. Corrigan PW, Mittal D, Reaves CM, et al. Mental health stigma and primary health care decisions. Psychiatry Res. 2014;218(1-2):35-8.
  27. Ghuloum S, Mahfoud ZR, Al-Amin H, Marji T, Kehyayan V. Healthcare Professionals’ Attitudes Toward Patients With Mental Illness: A Cross-Sectional Study in Qatar. Front Psychiatry. 2022;13:884947.
  28. Koutra K, Mavroeides G, Triliva S. Mental Health Professionals’ Attitudes Towards People with Severe Mental Illness: Are they Related to Professional Quality of Life? Community Ment Health J. 2022;58(4):701-12.
  29. Ubaka CM, Chikezie CM, Amorha KC, Ukwe CV. Health Professionals’ Stigma towards the Psychiatric Ill in Nigeria. Ethiop J Health Sci. 2018;28(4):483-94.
  30. Oliveira AM, Machado D, Fonseca JB, et al. Stigmatizing Attitudes Toward Patients With Psychiatric Disorders Among Medical Students and Professionals. Front Psychiatry. 2020;11:326.