Öz

Amaç: Çalışanların, kurumları ile alakalı konularda iyileştirme ve geliştirmeye yönelik bilgi ve görüşlerini bilerek ve isteyerek kendinde saklı tutması, örgütsel sessizlik olarak tanımlanırken, mevcut yönetim anlayışı ile bağdaşmayan düşüncelerini ve farklı görüşlerini ifade etmesi örgütsel muhalefet olarak tanımlanmaktadır. Çalışmamız bu iki kavram çerçevesinde, uzmanlık öğrencilerinin örgütsel sessizlik ve muhalefet düzeylerini belirlemek, eğitim ve çalışma ortamlarının daha sağlıklı hale getirilmesi için çıkarımlar sağlamak amacıyla tasarlanmıştır.

Yöntem: Adana Şehir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Şubat-Mart 2023 tarihleri arasında yürütülen araştırmanın evrenini aynı hastanede görevli 634 tıpta uzmanlık öğrencisi oluşturdu. Epi-Info istatistik programı ile örneklem büyüklüğü 239 kişi olarak hesaplandı. 245 tıpta uzmanlık öğrencisi katılımı ile gerçekleşti. Veri toplama formunda, 34 sorudan oluşan sosyodemografik özellikleri ile 15 sorudan oluşan Örgütsel Sessizlik Ölçeği (ÖSÖ) ve 17 sorudan oluşan Örgütsel Muhalefet Ölçeği (ÖMÖ) mevcuttu. Katılımcılara veri toplama formu online olarak iletildi. IBM SPSS Statistics sürüm 24 paket program ile istatistiksel değerlendirme yapılırken, p<0,05 anlamlı kabul edildi.

Bulgular: Araştırmaya katılanların hekimlerin yaşları ortalaması 30,20±4,57 yıl iken, %52,2’si erkek, %53,1’i evli, %32,2’si çocuk sahibidir. Katılımcıların %22’si cerrahi branşlarda görevli iken %50,6’sı asistanlık eğitiminde ilk 2 yılda, %64,9’u ise 4 yıl ve daha fazla mesleki kıdeme sahiptir. Haftalık çalışma süresinin 40 saat ve üzeri olduğunu beyan edenlerin oranı %84,9’dur. Katılımcıların ÖMÖ puan ortalaması 3,28±0,65, ÖSÖ puan ortalaması ise 2,97±0,65 olarak saptanmıştır. Katılımcıların her iki ölçek alt boyutlarında sosyodemografik özelliklere göre istatistiksel anlamlı farklılıkları bulunmuştur.

Sonuç: Uzmanlık öğrencilerinin düşük hiyerarşik pozisyonları ve geçici statüleri nedeniyle düşüncelerini ifade etmekte isteksiz oldukları gözlemlenmiştir. Çalışma süresi, gelir durumu, meslektaş ilişkileri gibi faktörlerin örgütsel sessizlik ve muhalefet üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Uzmanlık öğrencilerinin sessizlik ve muhalefet kavramları hakkında bilgi düzeylerinin arttırılması organizasyonel süreçlere katılımlarını artırarak sağlık hizmetlerinin kalitesini yükseltebilir.

Anahtar Kelimeler: Örgütsel sessizlik, Örgütsel muhalefet, Tıpta uzmanlık öğrencisi

Telif hakkı ve lisans

Telif Hakkı © 2024 Yazar(lar). Açık erişimli bu makale, orijinal çalışmaya uygun şekilde atıfta bulunulması koşuluyla, herhangi bir ortamda veya formatta sınırsız kullanım, dağıtım ve çoğaltmaya izin veren Creative Commons Attribution License (CC BY) altında dağıtılmıştır.

Nasıl atıf yapılır

1.
Bıçakçı S, Tunay M. Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Muhalefet Tutumlarının İncelenmesi. Turk J Fam Pract. 2024;28(4):133-140. https://doi.org/10.54308/tahd.2024.67299

Referanslar

  1. Morrison EW, Milliken FJ. Organizational Silence: A Barrier to Change and Development in a Pluralistic World. The Academy of Management Review. 2000;25(4):706.
  2. Milliken FJ, Morrison EW, Hewlin PF. An Exploratory Study of Employee Silence: Issues that Employees Don’t Communicate Upward and Why. Journal of Management Studies. 2003;40(6):1453-76.
  3. Kassing JW. Articulating, antagonizing, and displacing: A model of employee dissent. Commun Stud. 1997;48(4):311–32.
  4. Özdemir M. Ankara ili kamu genel lise yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi; 2010.
  5. Lombardi DM, Schermerhorn JR. Healthcare management. Hoboken N, editor. New York: John Wiley & Sons: 2006.
  6. Knoll M, van Dick R. Do I Hear the Whistle…? A First Attempt to Measure Four Forms of Employee Silence and Their Correlates. Journal of Business Ethics. 2013;113(2):349–62.
  7. Çavuşoğlu S, Köse S. Örgütsel Sessizlik Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019;19(2):365–87.
  8. Kassing JW. Speaking Up. Manag Commun Q. 2002;16(2):187–209.
  9. Ergün H. Örgütsel Muhalefet Ölçeği Türkçe Uyarlaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018;48:398-414.
  10. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2021. Ankara; 2022.
  11. Her ay 400 hekimimiz istifa ediyor. https://www.yenicaggazetesi.com.tr/saglik-bakani-fahrettin-kocadan-chpnin-soru-onergesine-yanit-her-ay-400-hekimimiz-istifa-ediyor-612511h.htm adresinden erişilmiştir.
  12. Türk Tabipleri Birliği. TTB’ye “İyi Hal Belgesi” başvuru sayısı. https://x.com/ttborgtr/status/1609828230948683782/photo/2 adresinden erişilmiştir.
  13. Yaraş GS. Örgütsel sessizlik ve örgütsel sinizm boyutlarının işten ayrılma niyeti ile ilişkisi: Hekim ve hemşireler üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi; 2019.
  14. Karaaslan G. Hemşirelerdeki örgütsel sessizlik ile etik liderlik arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi; 2019.
  15. Öztürk EU. Sağlık yönetimi alanında çalışan yöneticilerin ve idari personelin örgütsel sessizlik düzeylerinin problem çözme becerileri üzerine etkisi: Bir kamu hastanesi örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi; 2019.
  16. Özşahin F. Psikolojik sözleşmenin örgütsel sessizlik üzerindeki etkisi: Sağlık çalışanlarına yönelik bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi; 2017.
  17. Özkan Ş, Çatar R, Göçmen H, Gemlik N. Sağlık yöneticilerinin örgütsel sessizlik düzeyleri: Kamu hastanesi örneği. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi. 2021;7(1):235–45.
  18. Yalçın B, Baykal Ü. Özel hastanelerde görevli hemşirelerin sessiz kaldığı konular ve sessiz kalma nedenleri ile ilişkili faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2012;9(2):42–50.
  19. İçen BT. Sağlık Kurumlarında Örgütsel Muhalefet Örgütsel Sessizlik Ve Lider-Üye Etkileşimi Arasındaki İlişki [Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi; 2022.
  20. Balıkçı O. Psikolojik sözleşme ihlalleri ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkin incelenmesi: Kilis devlet hastanesi örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İngilizce İşletme Anabilim Dalı; 2017.
  21. Sarı B. Örgütsel sessizliğin informal iletişime etkisi: Bir kamu hastanesi örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2019.
  22. Doğan BN. Etik değerlerin örgütsel sessizlik üzerine etkisi sağlık çalışanları üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı; 2021.
  23. Kılınç M, Yiğit V, Doğanşah Y. Sağlık Çalışanlarında Örgütsel Muhalefet ve Örgütsel Prososyal Davranışlar Arasındaki İlişkinin Tespit Edilmesine Yönelik Bir Araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2020;6(12):143–58.
  24. Ergül S, Söyük S. Liderlik Davranışlarının Örgütsel Sessizliğe Etkisi: İki Kamu Hastanesi Örneği. Nobel Medicus. 2020;16(1):47–55.
  25. Yanık C. Örgütsel Sessizlik İle Güven Arasındaki İlişki ve Eğitim Örgütlerinde Bir Araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi; 2012.
  26. Sarıkaya M. Karar Verme Süreçleri ve Örgütsel Sessizlik [Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi; 2013.
  27. Eroğlu AH, Adıgüzel O. Sessizlik Girdabı ve Bağlılık İkilemi: İş Gören Sessizliği İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi ve Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2011;16(2):97-124.
  28. Bakan İ, Doğan İF, Yılmaz YS. Çalışanlarda Mesleki Öz Yeterlilik Algısı ile Örgütsel Muhalefet İlişkisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi. 2017;54–70.
  29. Biçkes DM. Konaklama İşletmelerinde Örgütsel Muhalefetin Bireylerarası Saldırganlık Üzerindeki Etkisi, Kapadokya’daki Otellerde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2017;31(4):957-973.
  30. Kılınç S. Örgütsel Mahkumlaşmanın Örgütsel Muhalefet Üzerindeki Etkisi: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Alan Çalışması. Gaziantep University Journal of Social Sciences. 2020;19(4):1497–510.
  31. Kavak H. lgılanan Örgütsel Kronizmin Örgütsel Muhalefet Üzerine Etkisinde Örgüte Güvenin Aracı Rolü: Adıyaman İlinde Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Orta Öğretim Kurumlarında Bir Araştırma [Doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2020.
  32. Erkasap A. Çalışanların Kişilik Özellikleri ile Örgütsel Demokrasi Algılarının Örgütsel Muhalefet Davranışları ve Örgütsel Sessizlikleri Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi [Doktora Tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2020.
  33. Demiryürek M. Algılanan Örgütsel Adalet İle Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2019.
  34. Teski A. Okul Yöneticilerinin Liderlik Tarzları İle Öğretmenlerin Örgütsel Muhalefet Algıları Arasındaki İlişki [Yüksek Lisans Tezi]. Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2017.
  35. Ağalday B. İlkokul Müdürlerinin Paternalist Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Yaratıcılık ve Örgütsel Muhalefet Düzeyleri Arasındaki İlişki [Doktora Tezi]. Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2017.
  36. Yaşa R. Liselerde Görev Yapan Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Örgütsel Özdeşleşme ile Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki [Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2018.
  37. Uçar A. Yöneticilerin Kayırmacı Davranışlarının Örgütsel Muhalefet Üzerindeki Etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2016.